Tizi-Ouzou Futbol Stadyumu’nun Çelik Çatısı
50.000 Kişilik Tizi-Ouzou Futbol Stadyumu’nun Yapımı Devam Ediyor
Cezayir’in en büyük şehirlerinden biri olan Tizi-Ouzou’da, başkent Cezayir’e yaklaşık 1,5 saat mesafede inşa edilen 50.000 kişi kapasiteli Tizi-Ouzou Futbol Stadyumu, Cezayir’in modern ve büyük kapasiteli ilk futbol stadyumlarından biri olma özelliğini taşıyor. Cezayirli futbolseverlerin büyük bir heyecanla beklediği bu projede, çelik çatı imalatı, montajı ve yapısal tasarım revizyonları Atak Mühendislik tarafından gerçekleştirilmektedir.
Yapısal Tasarım
Tizi-Ouzou Futbol Stadyumu’nda çelik çatı ana taşıyıcı sistemi olarak kablo askılı kafes kiriş sistemi kullanılmıştır. 3D kafes kiriş sisteminde, üst başlıklar çift boru kesitli, alt başlıklar ise tek boru kesitli olarak tasarlanmıştır. Her bir kiriş 60 metre açıklık geçmektedir.
Çelik çatı tasarımı Eurocode 3 standardına uygun şekilde yapılmış, sonlu eleman modellemeleri SAP2000 yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analizler, büyük deformasyonlu çelik elemanlar için doğrusal olmayan analiz prensiplerine göre yapılmıştır. Rüzgar yükleri, rüzgar tüneli testleriyle belirlenmiştir. İşverenin talebi üzerine ana taşıyıcı çelik elemanlarda S355 kalite çelik, civata bağlantılarında ise 1.9 sınıfı geomet kaplamalı civatalar kullanılmıştır.
Projenin ön tasarımında (Proengel tarafından yapılan) tüm kiriş çapraz elemanları kaynaklı bağlantı olarak tasarlanmıştı. Ancak çatının yerden 40 metre yükseklikte monte edilecek olması ve sahada kaynak yapmanın zorluğu nedeniyle kaynaklı bağlantıların uygun olmadığına karar verilmiştir. Projenin sıkı zaman çizelgesi, yer koşulları, vinç imkanları ve montaj işçiliği göz önüne alınarak tüm bu bağlantılar civatalı bağlantılar olarak yeniden tasarlanmıştır.
Taşınabilir konteynerlerle sahaya sevk edilecek elemanların ölçüleri, nakliye ve yerinde montaj açısından yeniden düzenlenmiş ve bu düzenlemeler sonucunda gereken ek bağlantı detayları da tasarlanmıştır.
Ana taşıyıcı çelik elemanlar yeniden boyutlandırılmış, ikincil çelik yapı elemanları (yürüme yolları ve kaplama sistemleri) malzeme temin süresi ve erişilebilirliğine göre tasarlanmıştır. Tüm yeni tasarımlar ve revizyonlar, yerel danışmanlar tarafından kontrol edilerek onaylanmıştır.
Çelik çatı kaplaması stadyumun dış yüzeyinde dairesel şekilde, iç yüzeyde ise ana taşıyıcı sisteme 45 derece açıyla bağlanmaktadır. Bu kaplama sistemi de rüzgar tüneli testlerinden elde edilen rüzgar yüklerine göre tasarlanmıştır. Kaplama destek elemanlarının, ana çelik çatı montajı tamamlandıktan sonra monte edilecek olması nedeniyle bağlantı detayları özenle değerlendirilmiş ve montaj hızını artıracak şekilde tasarlanmıştır. Kaplamada 16 mm ve 32 mm kalınlığında, UV dayanımlı yeşil ve beyaz renkli polikarbonat levhalar kullanılmıştır. Levhalar 980 mm ve 1200 mm genişliklerinde olup, alüminyum profillerin kullanımını optimize edecek şekilde yerleşim planı oluşturulmuştur.
Yapısal tasarım revizyonlarının ardından her blok için imalat modellemeleri Tekla Structures yazılımı ile gerçekleştirilmiş, imalat çizimleri üretim departmanıyla koordineli şekilde hazırlanmıştır.
İmalat
Ana tasarımda hadde çelik olarak belirtilen boru kesitler, malzeme temin sürecini optimize etmek adına spiral kaynaklı borular ile değiştirilmiştir. Proje şartnamesinde kaynaklı birleşimlere izin verilmediğinden, tüm boru ve kutu profiller belirtilen kalite, uzunluk ve çapta özel olarak temin edilmiştir. Delme işlemleri CNC delicilerle gerçekleştirilmiştir.
Ana taşıyıcı elemanların (kirişler ve direkler) farklı çap ve et kalınlıklarında seçilmiş olması, taşıma ve montaj koşullarının optimize edilmesi gerekliliği, bu projede yüz plakalı ve civatalı çok sayıda bağlantı kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Bu yönüyle proje, üretim teknikleri açısından zorluk ve hassasiyet bakımından üst düzey bir projedir.
Tüm kaynaklar, bağlantı hesaplarına göre tam nüfuziyetli, kısmi nüfuziyetli ya da köşe kaynak olarak yapılmış; kalite şartnamesine uygun şekilde ultrasonik, manyetik ve penetrant testler tam olarak gerçekleştirilmiştir.
İmalatlar, montaj öncelik sırasına göre yapılmış ve belirli eksenler için kiriş elemanları sevkiyat öncesi ön montajla hazırlanmıştır.
Boyama aşamasında üç kat boya sistemi uygulanmıştır. Tasarımda sürtünme kritik olarak belirtilen bağlantı yüzeyleri, maskeleme ile özel boya kullanılarak boyanmıştır.
Montaj
Montajın planlandığı gibi ilerlemesinin en önemli unsurlarından biri, sahaya gelen malzemenin düzenli şekilde istiflenmesidir. Bu nedenle sahada her blok için ayrı depolama alanları ayrılmıştır.
3D kirişlerin yer seviyesinde hızlı montajını sağlamak için özel montaj kitleri tasarlanmıştır. Yerde ön montajı yapılan kirişler, paletli ve lastik tekerlekli vinçler ile geçici destek gerektirmeden yerlerine kaldırılmıştır. 35 metre uzunluğundaki kablo bağlantıları, özel montaj aparatları kullanılarak tek seferde çekilmiştir. Montaj sırasında kiriş seviyeleri ve kablo sapmaları ölçülerek, kablolar civatalı germe sistemi ile tasarım boyutlarına ve ön gerilmesine getirilmiştir.
Tüm beton ankrajlar, tasarıma uygun şekilde sonradan germe yöntemiyle uygulanmıştır.
Tasarım departmanımız, montaj sürecini aksatmamak adına 24/7 çalışan bir çağrı merkezi gibi, sahadan gelen tüm taleplere eksiksiz ve zamanında dönüş sağlamak üzere etkili bir iletişim ağı kurmuştur.
Temmuz 2017 sonu itibariyle 5 blok montajı tamamlanmış olup, yıl sonuna kadar kalan 12 bloğun montajıyla birlikte stadyumun çelik çatı montajı tamamen bitmiş olacaktır.
Kaynak: https://www.tucsa.org/tr/celik_yapilar_yazi.aspx?yazi=731